facultas

făcultas, ātis ( gen. plur.:

facultatum,

Cic. Off. 1, 9, 29 al.:

facultatium,

Dig. 32, 1, 78, § 1; Col. 1, 4, 8), f. [facul, facilis; cf.: difficultas, simultas], capability, possibility, power, means, opportunity; skill, ability to do any thing easily (class.; syn.: dotes, virtutes, [p. 719] ingenium, indoles).

I.

Lit.:

facultates sunt, aut quibus facilius fit, aut sine quibus aliquid confici non potest,

Cic. Inv. 1, 27, 41.—Constr. with gen., ad, ut, inf., or absol.

(α).

With gen. of gerund.:

facultas pariendi,

Ter. And. 1, 4, 5:

summa copia facultasque dicendi,

Cic. Quint. 2, 8:

sibi facultatem dicendi parare,

Quint. 11, 2, 49:

Miloni manendi nulla facultas,

Cic. Mil. 17, 45:

suscipiendi maleficii,

id. Rosc. Am. 33, 92:

laedendi,

id. Fl. 8, 19:

redimendi,

id. de Imp. Pomp. 7, 18:

facultatem judicandi facere,

id. Verr. 2, 2, 73, § 179 et saep.—So with ellipsis of dicendi:

extemporalis facultas,

of extemporaneous speaking, Suet. Aug. 84; cf.:

facultas summa,

Plin. Ep. 1, 20, 18; id. ib. 6, 29, 5.—With a gen. subst.:

talium sumptuum facultatem fructum divitiarum putat,

Cic. Off. 2, 16, 56:

quod reliquis fugae facultas daretur,

Caes. B. G. 1, 32 fin.:

Demostheni facultatem defuisse hujus rei,

Quint. 6, 3, 2: si facultas tui praesentis esset, if I could but meet you face to face, Planc. in Cic. Fam. 10, 4:

facultates medicamentorum,

virtue, efficacy, Cels. 5 praef. init.; id. ib. 17.—

(β).

With ad:

ne irato facultas ad dicendum data esse videatur,

Cic. Font. 10, 22 (6, 12); cf.:

ad explicandas tuas litteras,

id. Rep. 1, 9; and:

ad ducendum bellum,

Caes. B. G. 1, 38, 4.— In plur.:

ingenii facultates,

Cic. Att. 3, 10:

multae mihi ad satis faciendum reliquo tempore facultates dabuntur,

Cic. Clu. 4, 10.—Rarely with dat.:

si facultas sit alendis sarmentis,

Col. 4, 29, 1.—

(γ).

With in:

modica in dicendo facultas,

Suet. Galb. 3. —

(δ).

With ut:

nonnumquam improbo facultas dari, ut, etc.,

Cic. Caecin. 25, 71; id. Rab. Perd. 6, 18:

L. Quintius oblatam sibi facultatem putavit, ut, etc.,

id. Clu. 28, 77; id. Fam. 1, 7, 4:

erit haec facultas in eo, quem volumus esse eloquentem, ut, etc.,

id. Or. 33, 117.—

(ε).

With inf. (post-Aug. and very rare):

nobis saevire facultas,

Stat. Th. 4, 513; 12, 36; Val. Fl. 3, 16; Auct. B. Afr. 78.—

(ζ).

Absol.:

cave quicquam, quod ad meum commodum attineat, nisi maximo tuo commodo et maxima tua facultate cogitaris,

Cic. Q. Fr. 3, 9, 4:

urges istam occasionem et facultatem,

id. Fam. 7, 8, 2:

poëtica quaedam,

id. Rep. 1, 14:

facultas ex ceteris rebus comparata,

id. de Or. 2, 12, 50:

si facultas erit,

id. de Inv. 1, 46 fin.; cf.:

hinc abite, dum est facultas,

while you can, Caes. B. G. 7, 50 fin.:

quoad facultas feret,

Cic. Inv. 2, 3, 10.

II.

Transf., concr., for copia, opes, a sufficient or great number, abundance, plenty, supply, stock, store; plur., goods, riches, property (syn.: opes, bona, silva, divitiae, fortunae, copia, vis).

(α).

Sing.:

nummorum facultas,

Cic. Quint. 4, 16:

cujus generis (virorum) erat in senatu facultas maxima,

id. Sull. 14, 42:

facultas vacui ac liberi temporis,

id. de Or. 3, 15, 57:

omnium rerum, quae ad bellum usui erant, summa erat in eo oppido facultas,

Caes. B. G. 1, 38, 3:

navium,

id. ib. 3, 9, 6:

si facultas ejus succi sit copiosior,

Col. 12, 38, 8 al.: pro facultate quisque, in proportion to his ability or wealth, Suet. Aug. 29.—

(β).

Plur.:

anquirunt ad facultates rerum atque copias, ad potentiam, etc.,

Cic. Off. 1, 3, 9:

mutandis facultatibus et commodis,

id. ib. 2, 4, 15:

facultates commodorum praetermittere,

id. Att. 1, 17, 5:

me tuae facultates sustinent,

id. Q. Fr. 1, 3, 7:

videndum ne major benignitas sit quam facultates,

id. Off. 1, 14, 42:

facultates ad largiendum magnas comparasse,

Caes. B. G. 1, 18, 4:

facultates patrimonii nostri aliis relinquemus,

Quint. 6 praef. §

16: Gaius attritis facultatibus urbe cessit,

Suet. Galb. 3:

modicus facultatibus,

Plin. Ep. 6, 32, 2 et saep.:

Tantas videri Italiae facultates, ut, etc.,

supplies, resources, Caes. B. G. 6, 1, 3;

with copia,

id. B. C. 1, 49, 2:

ministrare alicui de facultatibus suis,

Vulg. Luc. 8, 3:

qui facultates suas suspectas habet,

i. e. doubts his own solvency, Gai. Inst. 2, 154.